Wpływ szalunków na jakość betonu – co warto wiedzieć?

• Jak rodzaj szalunków wpływa na wykończenie powierzchni betonu?
• Uszczelnienie szalunków a jednorodność struktury betonu – na co zwrócić uwagę?
• Czas trzymania betonu w szalunkach – jak wpływa na jego wytrzymałość?

Zadaniem szalunków jest stworzenie formy, w której wylewana mieszanka betonowa zastyga, tworząc pożądany kształt. Warto jednak wiedzieć, że prace związane z deskowaniem muszą być wykonane precyzyjnie, bo to od nich zależy jakość formowanego betonu i przyszłe bezpieczeństwo całej konstrukcji. Jaki dokładnie związek mają szalunki i jakość betonu?

Jak rodzaj szalunków wpływa na wykończenie powierzchni betonu?

W praktyce budowlanej wykorzystuje się kilka wariantów szalunków, różniących się między sobą materiałem, z jakiego zostały wykonane, sposobem montażu czy przeznaczeniem. Najczęściej stosowane są rozwiązania drewniane, stalowe lub plastikowe. Wybór konkretnego wariantu zależy przede wszystkim od potrzeb konkretnych prac, bo materiał, z którego wykonane są elementy systemu szalunkowego, wpływa na strukturę powstałego betonu, jego teksturę i gładkość powierzchni. Tam, gdzie ważna jest wysoka jakość, najlepiej jest zastosować szalunki systemowe czy szalunki panelowe, łatwe w montażu i demontażu, co ogranicza ryzyko powstania nieszczelności czy uszkodzenia.

Materiał szalunku ma duży wpływ nie tylko na jakość wykończenia powierzchni, ale przede wszystkim na strukturę betonu. Wpływa także na proces wiązania i dojrzewania. Wykorzystanie szalunków drewnianych pozostawia wyraźne ślady na powierzchni betonu, szczególnie jeśli wykorzystano deski nieoszlifowane lub z nieregularną fakturą. Gdy szalunek zostanie usunięty, beton wymagać może dodatkowej obróbki. Dobrze sprawdzić się może sklejka szalunkowa, która zwiększa precyzję wykonania.

Alternatywnym dla drewna rozwiązaniem są szalunki stalowe. Charakterystyczną cechą stali jest jej gładkość. Stalowe elementy deskowania zapewniają zatem bardzo gładką powierzchnię. Dodatkowo, w przeciwieństwie do drewna stal nie chłonie wilgoci, zatem gwarantuje równomierne wiązanie betonu. Ten wariant szalunków wykorzystywany jest przede wszystkim do realizacji prac wymagających dokładności i dużej estetyki wykonania.

W pracach budowlanych wykorzystuje się także szalunki plastikowe. Materiał ten zapewnia dość gładką strukturę formowanego betonu, jednak precyzja jest tu niższa niż w przypadku stali. Dużym atutem jest to, że beton nie przywiera do powierzchni tworzywa, dzięki czemu nie ma ryzyka uszkodzenia struktury betonu.

Uszczelnienie szalunków a jednorodność struktury betonu – na co zwrócić uwagę?

Aby uzyskać jednorodną strukturę betonu oraz ograniczyć niepożądane wycieki mieszanki betonowej należy bardzo dokładnie sprawdzić szczelność całego deskowania. Ewentualne nieprawidłowości mogą doprowadzić do wycieku nie tylko mieszkanki, ale też wody, cementu lub zaczynu cementowego. W przypadku braku odpowiedniej szczelności w strukturze zastygającej mieszanki powstawać mogą pęcherze przy powierzchni, a beton cechował się będzie porowatością i nierówną konsystencją.

Wykonując uszczelnienie, należy pamiętać, aby przede wszystkim zadbać o stabilność poszczególnych elementów tworzonego układu. Muszą one być właściwie dopasowane do siebie, stabilnie połączone, aby uniknąć ryzyka przemieszczenia w trakcie prac związanych z wylewaniem betonu. Do uszczelniania najlepiej jest wykorzystywać wysokiej jakości materiały uszczelniające, najważniejsze, aby cechowały się wysoką odpornością na działanie wody oraz wibracje, podczas których dochodzi do ujednolicenia struktury betonu oraz usuwania nadmiaru powietrza.

Czas trzymania betonu w szalunkach – jak wpływa na jego wytrzymałość?

Od czasu, jaki beton trzymany jest w szalunkach, zależy jego wytrzymałość, co z kolei przekłada się na ogólną jakość powstającej konstrukcji. Hydratacja cementu, czyli proces dojrzewania betonu, wymaga czasu, a zbyt szybkie rozszalowanie może doprowadzić do uszkodzenia konstrukcji, gdy beton jeszcze nie do końca został właściwie związany.

Nie można jednoznacznie określić, jaki czas jest niezbędny dla prawidłowego wiązania, wiele zależy bowiem od rodzaju zastosowanej mieszanki betonowej, użytego cementu, temperatury i wilgotności otoczenia, a także warunków atmosferycznych. Proces wiązania cementu z wodą co do zasady jest długotrwały, a do pełnego wiązania potrzeba czasem i kilku miesięcy. Proces charakteryzuje się tym, że najbardziej efektywnie przebiega w pierwszych kilku dniach, w ciągu pierwszego tygodnia od wylania osiąga poziom ok. 70-80% wytrzymałości docelowej.

Jeśli szalunki zostaną zdjęte zbyt wcześnie, może dojść do osłabienia struktury konstrukcji, pojawić mogą się również odkształcenia oraz mikropęknięcia. Należy pamiętać, że gdy temperatury są niższe, to proces wiązania przebiega wolniej. Podobnie wygląda kwestia wpływu wilgotności, bo wysoka wilgoć opóźnia wiązanie. W takich sytuacjach szalunki powinny zostać pozostawione na dłużej.

Duże znaczenie mają też warunki atmosferyczne, jeśli są trudne, to wiązanie betonu będzie przebiegać dłużej. Dodatkowo należy pamiętać, że w przypadku występowania intensywnych opadów deszczu, silnego wiatru czy w czasie mrozu, beton musi być dodatkowo chroniony. Duże znaczenie ma także to, jakiego typu są to szalunki. W przypadku ścian pionowych lub kolumn minimalny czas pozostawienia szalunków wynosi od 2 do 3 dni w sprzyjających warunkach otoczenia. W innym przypadku może trwać nawet 7 dni. Z kolei stropy i belki, czyli elementy poziome można rozszalować dopiero po upływie od 7 do 14 dni, płyta szalunkowa nie może zostać zdjęta zbyt wcześnie, aby nie doszło do uszkodzeń konstrukcji.